Δεκαεφτά χιλιόμετρα χωρίζουν δύο κόσμους στη Χαλκιδική

Στις Σκουριές, μαζί με τα δέντρα κόβονται και οι σχέσεις των κατοίκων στα γύρω χωριά. Την ώρα που οι εκσκαφείς τής Eldorado ξεριζώνουν εκατομμύρια δέντρα, για να διαμορφώσουν την κύρια οδό πρόσβασης των μεγάλων φορτηγών προς τα ορυχεία, κλείνουν τα κανάλια επικοινωνίας σε 16 οικισμούς του Δήμου Αριστοτέλη.

Και ενώ τα βαρέα μέταλλα μολύνουν ήδη τα νερά και αποτελούν τη δεύτερη αιτία θανάτου των ζώων, μια «αγιάτρευτη έχθρα», όπως τη χαρακτηρίζουν, δηλητηριάζει τα χωριά, τον τόπο όπου γεννήθηκε ο Αριστοτέλης, του οποίου το όνομα φέρει ο δήμος. Στις πύλες του Αγίου Ορους φυτρώνει «ένα μίσος που κρατάει χρόνια», λένε οι κάτοικοι, εξαπλώνεται σε 740 τ.χλμ. και διχάζει ακόμη και οικογένειες.

Στη Μεγάλη Παναγιά η σιωπή -κυριολεκτικά- είναι χρυσός. Οποιος δεν εκφράζεται ανοιχτά κατά των τριών ορυχείων έχει κάποιον συγγενή που βγάζει μεροκάματο από αυτά. Στην Ιερισσό και στο Στρατώνι το τοπίο ξεκαθαρίζει. Η απόσταση μεταξύ των δύο χωριών είναι 17 χλμ. «Είναι δύο διαφορετικοί κόσμοι» λένε οι κάτοικοι.

Δεν πλησιάζουν

Οι υποστηρικτές του ορυχείου δεν πλησιάζουν στην Ιερισσό. Οσοι το αντιμάχονται δεν πατούν το πόδι τους στο Στρατώνι. Είναι το προπύργιο της Eldorado και το κέντρο των επιχειρήσεών της.

Μεσημέρι στο Στρατώνι, οι μεταλλωρύχοι επιστρέφουν εξουθενωμένοι από τα ορυχεία φορώντας πανομοιότυπες μπλούζες, με το σήμα της Hellas Gold. Για τους ίδιους συμβολίζει το μεροκάματο. Οι Καναδοί ιδιοκτήτες της εταιρείας είναι οι εργοδότες που «μας σώζουν από την ανεργία και θα σώσουν και τα παιδιά μας» λένε στα «Μαντεμοχώρια», το Παλαιοχώρι, το Νεοχώρι, τα Στάγειρα και τη Στρατονίκη.

Για τους (περίπου) μισούς κατοίκους της Μεγάλης Παναγιάς και για την πλειονότητα των κατοίκων στα Νέα Ρόδα, στην Ουρανούπολη, στην Αμμουλιανή και στην Ιερισσό είναι «οι Παλιοκαναδοί». Και το σήμα της εταιρείας είναι σφραγίδα προδοσίας προς τη φύση. Το δικό τους σύμβολο είναι ο Αστερίξ. Από τότε που ο υπουργός Δικαιοσύνης παρομοίασε την Ιερισσό με το γνωστό γαλατικό χωριό, ο Αστερίξ έγινε σύμβολο του αγώνα κατά του ορυχείου στις Σκουριές. Χρόνια αντιστέκονται στη δημιουργία ορυχείου χρυσού, υποστηρίζοντας ότι η επένδυση θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στο περιβάλλον.

Το γαλατικό χωριό

«Τ'ς καινούργιες "SOS" απλώνω, μαρή!» λέει μια γυναίκα που απλώνει μπουγάδα με t-shirts τα οποία έχουν το λογότυπο «SOS Χαλκιδική». Τις φορούν από βρέφη έως 80χρονοι παππούδες. «Καλωσήρθατε στο γαλατικό χωριό» γράφει η πινακίδα στην είσοδο της Ιερισσού. Οι οδηγοί των διερχόμενων αυτοκινήτων κορνάρουν συνθηματικά στο μπλόκο των κατοίκων, που βρίσκεται εκεί για να αποτρέψει πιθανούς εισβολείς. «Δηλαδή ποιους;» ρωτάμε. «Ε, ποιους άλλους; Τα ΜΑΤ!». Οσοι εισέρχονται ξέρουν ότι το σύνθημα εδώ είναι: «Τέρμα πια οι αυταπάτες: ή με τους Ρωμαίους ή με τους Γαλάτες».

Συγκέντρωση στην πλατεία. «Θέλουμε τα δέντρα, τη γη και το νερό, κι όχι έναν τάφο φτιαγμένο από χρυσό» φωνάζουν μικροί-μεγάλοι. Στον αντίποδα, οι υποστηρικτές των μεταλλείων, οι οποίοι εμπιστεύονται τις μελέτες της Eldorado. «Εμείς δεν αγαπάμε τη φύση; Εμείς δεν νοιαζόμαστε για τα παιδιά μας που μεγαλώνουν εδώ;» αναρωτιέται ο Κώστας Κατσαβακάκης, αντιδήμαρχος Αριστοτέλη.

Παράδοση

Στο Στρατώνι, οι νέοι άνθρωποι μιλούν με καμάρι για την παράδοση της μεταλλευτικής δραστηριότητας της περιοχής: «Από αρχαιοτάτων χρόνων έτσι ζει αυτός ο τόπος» λέει ένας από αυτούς. Ο προπάππος, ο παππούς και ο πατέρας της μικρής Αναστασίας «έφαγαν μια ζωή στα χρυσάφια» λέει η γιαγιά της.

Η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου θεωρείται ότι θα δώσει λύση στα οικονομικά προβλήματα της περιοχής. Ο δήμαρχος Αριστοτέλη Χρήστος Πάχτας μιλάει για 5.000 θέσεις εργασίας. Αρκετοί τον κατηγορούν ότι χρησιμοποιεί τις ψήφους που έλαβε σαν να ήταν αποτέλεσμα δημοψηφίσματος. «Θεωρεί δεδομένο ότι όσοι τον φήφισαν είναι υπέρ του ορυχείου και γι' αυτό ισχυρίζεται ότι δεν είναι απαραίτητο το δημοψήφισμα» λέει ένας κάτοικος της Στρατονίκης. «Θα το "καταλάβει" στις ερχόμενες εκλογές...».

«Δεν διασφαλίζεται καμία θέση εργασίας» είναι ένα από τα επιχειρήματα όσων αγωνίζονται κατά της δημιουργίας του ορυχείου. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι θα χαθούν διπλάσιες θέσεις εργασίας. «Ποιος θα αγοράσει γάλα και τυρί από μια μολυσμένη περιοχή;» αναρωτιέται ο Γιάννης Σταθώρης, γνωστός τυροκόμος της περιοχής, αντικρίζοντας μέρος της καταστροφής που έχει ήδη συντελεστεί στις Σκουριές.

Το κατσικίσιο τυρί 900 κιλών, που ο ίδιος έφτιαξε και το οποίο θα καταχωριστεί στο Βιβλίο Γκίνες, θεωρήθηκε σύμβολο της κτηνοτροφικής και γεωργικής δραστηριότητας της περιοχής και «έκλεισε τα στόματα όσων υποστηρίζουν ότι ο μόνος δρόμος για την καταπολέμηση της ανεργίας είναι τα μεταλλεία». «Το παρελθόν και το μέλλον μας είναι η γη» τονίζει η βουλευτής Χαλκιδικής του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Ιγγλέση, «μπροστάρισα» του αγώνα κατά του ορυχείου. «Περιμένουμε εφέτος κινηματικό τουρισμό στην Ιερισσό. Αλληλέγγυοι από τη Ρωσία, τη Βουλγαρία, αλλά και από την Ελλάδα, θα κατασκηνώσουν στην παραλία της Ιερισσού» προσθέτει. Σύμφωνα με πόρισμα της Επιτροπής Μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, 8.900 στρέμματα καλλιεργούμενων εκτάσεων καθώς και 276.400 στρέμματα βοσκοτόπων βρίσκονται στο σημείο του ορυχείου, στο βουνό Κάκαβος. Στην έκθεση του ΑΠΘ αναφέρονται επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον, στους υδάτινούς πόρους και στην ποιότητα του αέρα της ευρύτερης περιοχής.

Τριάντα πέντε χιλιόμετρα μακριά, στην Ολυμπιάδα, ο πρόεδρος της κοινότητας Γιώργος Κανέλλης βλέπει τα πράγματα πολύ διαφορετικά. «Στην Ολυμπιάδα ο παππούς μου και ο πατέρας μου ήρθαν πρόσφυγες, πήραν τρία στρέμματα και σήμερα ο κλήρος έχει διαμελιστεί. Για τα παιδιά δεν υπάρχει τίποτε. Πώς λοιπόν θα γίνω αγρότης; Πώς θα φτιάξω ένα σπιτάκι με τρία δωμάτια, να τα νοικιάζω; Εχω ταβέρνα και δεν με ζει. Ολη μου η οικογένεια δουλεύει εκεί μέσα και δεν "βγαίνουμε"» ισχυρίζεται, προσθέτοντας ότι «η ανάπτυξη κάθε περιοχής ήταν ταυτόσημη με τα μεταλλεία».

«Τα ψάρια κινδυνεύουν από την παράνομη αλιεία και τα δέντρα από τη λαθροϋλοτομία, όχι από τα μεταλλεία. Ας φροντίσουμε πρώτα να γίνουμε σωστοί οι ίδιοι, και μετά να προσπαθούμε να αλλάξουμε τους άλλους» λέει ο πρόεδρος Σταγείρων Γιώργος Ιππέκης.

«Ένας ολόκληρος κλάδος εργαζομένων δέχεται επιθέσεις. Και το παράδοξο είναι ότι δεν είναι η μειοψηφία, αλλά η πλειοψηφία του δήμου. Είναι τελείως διαφορετικό να διαφωνείς με τα ορυχεία από το να στρέφεσαι κατά των συναδέλφων» λέει ο Παναγιώτης Αρβανιτάκης, ο οποίος εργάζεται πάνω από 30 χρόνια στα μεταλλεία. Και προσθέτει: «Επιβάλλεται να βρούμε λύση στο τραπέζι».

Αδέλφια

Ο Λάζαρος, κάτοικος της Μεγάλης Παναγιάς, εξηγεί ότι «η εταιρεία προσέγγισε μεγάλες οικογένειες, με αποτέλεσμα πολλοί να σιωπούν, γιατί έχουν κάποιον συγγενή τους μέσα». Σε κάθε χωριό, κυρίως όμως στην Παναγιά, βρίσκει κανείς «αδέρφια που δεν μιλιούνται» λόγω της διαφωνίας τους για το μεταλλείο.

Η Μαρία Καδόγλου, αγωνίστρια κατά του μεταλλείου από την Ουρανούπολη, μας εξιστορεί περιστατικά από το παρελθόν: για δημοτικά συμβούλια που κατέληξαν σε πεδίο μάχης, για πολίτες που στοχοποιήθηκαν λόγω των απόψεών τους. Πρόσφατα άγνωστοι, που τάσσονται υπέρ του ορυχείου, δημοσίευσαν στο Διαδίκτυο φωτογραφία της με λεζάντα «προδότης της Χαλκιδικής». «Η εταιρεία κρύβεται πίσω από τα ΜΑΤ. Πέρυσι η εταιρεία έστειλε 500 αστυνομικούς για να διώξει 30 άτομα από τις Σκουριές. Ήταν η πρώτη φορά που κάτοικοι στράφηκαν εναντίον κατοίκων» λέει η ίδια.

Υλικές ζημιές

Από την άλλη πλευρά, εργαζόμενοι στα ορυχεία καταγγέλλουν ότι «σε τρεις από εμάς έβαψαν τα αυτοκίνητα με μπογιά». «Στόχος μας δεν είναι οι εργαζόμενοι αλλά η εταιρεία» λένε οι Ιερισσιώτες. «Έχουν συμβεί υλικές ζημιές, ποτέ όμως δεν υπέστη βία κάτοικος» ξεκαθαρίζουν. «Ας καθίσουμε όλοι μαζί σε ένα τραπέζι, να συζητήσουμε» λένε οι εργαζόμενοι στην Eldorado. «Το πρόβλημα δεν είναι οι κάτοικοι, αλλά η εταιρεία» λένε στην Ουρανούπολη, η οποία κατά πλειοψηφία τάσσεται εναντίον του ορυχείου. Ένας από αυτούς είναι και ο κ. Νίκος. «"Δεν ντρέπεσαι, ρε; Τόσο πουλημένος είσαι;" είπα σε κάποιον. "Τη δουλειά μου κάνω, κυρ Νίκο" μου απάντησε. Και τον ξαναρώτησα: "Ποια δουλειά σου; Δουλειά σου είναι να βγάζεις τα μάτια σου με τα ίδια σου τα χέρια;". Έσκυψε το κεφάλι. Δεν είπε τίποτε. Ξέρω ότι έχει δυσκολευτεί οικονομικά. Από δύο χρόνων παιδί τον ξέρω. Με τον πατέρα του ήμουν φίλος μέχρι που πέθανε. Και τώρα τον βλέπω να δουλεύει πάνω στις μπουλντόζες.

Ήξεραν στην εταιρεία ποιες πόρτες χτύπησαν. Ήταν οι πόρτες της ανάγκης και τα μεγάλα σόγια. Έτσι, κόπηκαν τα πολλά πάρε-δώσε μεταξύ μας και οι καλημέρες. Αυτό δεν έγινε μια κι έξω, έγινε σταδιακά. Φούντωσε όμως σαν φωτιά. Εγώ έσβησα τον μισό τηλεφωνικό κατάλογο και άλλαξα και γιατρό» καταλήγει. Περίπου 600 χλμ. μακριά από την πρωτεύουσα, ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών δεν ήταν τόσο κοντά και οι καρδιές των ανθρώπων τόσο μακριά.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΖΑΒΕΛΛΑ

Πηγή